Κατά το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης στα μέσα του φθινοπώρου, οι αναλύσεις για τα αίτια της ακραίας αύξησης στις τιμές του φυσικού αερίου ήταν πλουσιότατες. Η άνοδος των τιμών περιγραφόταν ως η «τέλεια καταιγίδα» όπου μια σειρά από παράγοντες επηρέαζαν σε παράλληλα επίπεδα, και ωθούσαν τις τιμές ανοδικά.
Σε αυτούς τους παράγοντες περιλαμβάνονταν η μη έναρξη του αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2, τα χαμηλά επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου στις εγκαταστάσεις της Ρωσίας, η αύξηση των τιμών του LNG στις αγορές της Ασίας που ωθούσε ψηλά τις διεθνείς τιμές φυσικού αερίου, και οι ψηλές τιμές φυσικού αερίου στις ΗΠΑ που οδηγούσαν σε πανάκριβα φορτία υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Σε αντίθεση των αιτιάσεων αυτών που ήταν τόσο δημοφιλείς τους τελευταίους μήνες στη χώρα μας, η πραγματικότητα δείχνει να είναι πιο κοντά στην πεζή αλήθεια των διεθνών αγορών και της γεωπολιτικής παρά στις εντυπωσιακές περιγραφές περί τέλειων καταιγίδων…
Από όλες τις αιτιάσεις που διαφημιζόταν ως βασικές αιτίες ανόδου των τιμών, βλέπουμε ότι οι περισσότερες έχουν αρχίσει να αντιστρέφονται χωρίς όμως να μεταφράζονται και σε χαμηλότερες τιμές για την Ευρώπη.
- Χαρακτηριστικό είναι ότι οι τιμές του υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Ασία και συγκεκριμένα στην JKM (Japan/Korea Marker), βρίσκονται πλέον στα 35 δολάρια, 18% χαμηλότερα από τα υψηλά των 43 δολαρίων στις αρχές Οκτωβρίου.
- Αντίστοιχα, οι τιμές του φυσικού αερίου στον δείκτη Henry Hub των ΗΠΑ -από τις οποίες τροφοδοτούνται με LNG η Ασία και η Ευρώπη- έχουν μειωθεί κατά 40% από τα 6,4 δολάρια των αρχών Οκτωβρίου, στα 3,7 δολάρια/ MMBtu αυτές τις μέρες.
- Παράλληλα, από τις αρχές Νοεμβρίου, οι ποσότητες φυσικού αερίου στις αποθήκες της Ρωσίας έχουν φτάσει τα 72,6 δις κυβικά μέτρα, ψηλότερα και από τα 72,2 της περιόδου 2019-2020 προ κρίσης.
- Αντίθετα, στην Ευρώπη οι τιμές του φυσικού αερίου στο χρηματιστήριο TTF βρίσκονται στα 141 ευρώ/MWh, δηλαδή 30% ψηλότερα από τα ψηλά των αρχών Οκτωβρίου!
Το φυσικό αέριο λοιπόν φθηναίνει στις ΗΠΑ, φθηναίνει στην Ασία, υπάρχει άφθονο στις ρωσικές αποθήκες, αλλά παρόλα αυτά ακριβαίνει στις ευρωπαϊκές αγορές! Πως μπορεί να εξηγηθεί αυτό το «παράδοξο»; Τι είναι αυτό που επηρεάζει τις τιμές στην Ευρώπη που δεν υπάρχει στις ΗΠΑ και την Ασία; Η απάντηση, όσο άβολη κι αν είναι πολιτικά για πολλούς, είναι μία. Για την κατάσταση στην Ευρώπη ευθύνεται η Ρωσία.
Οι τιμές στις ΗΠΑ, η ζήτηση από την Ασία, και τα επίπεδα αποθήκευσης της Gazprom, αναφερόταν από τους περισσότερους αναλυτές κατά το ξέσπασμα της κρίσης ως οι τρεις από τις τέσσερις βασικές αιτίες ανόδου των τιμών. Ως τέταρτη αιτία είχε -ορθά- αναδειχθεί από μικρότερη μερίδα αναλυτών η στόχευση της Ρωσίας να εξαναγκάσει την ΕΕ να αδειοδοτήσει τον αγωγό Nord Stream 2 παρά το ότι αυτός δεν τηρούσε το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Για όσους από εμάς παρακολουθούμε τα ενεργειακά υπό το ευρύτερο πρίσμα του διεθνοπολιτικού ανταγωνισμού, η τέταρτη αιτία ήταν και η μόνη που παρήγαγε και συνεχίζει να παράγει το βαθμό ανησυχίας στις αγορές ικανό να τροφοδοτεί το ράλι κακής ψυχολογίας που βλέπουμε τους τελευταίους μήνες.
Συντηρώντας το κλίμα έντασης με την ΕΕ μέσω Ουκρανίας και Λευκορωσίας, το Κρεμλίνο κρατά τις ανησυχίες των ευρωπαίων traders και Παρόχων φυσικού αερίου και ηλεκτρισμού σε υψηλά επίπεδα ωθώντας τις τιμές στις αγορές όλο και ψηλότερα.
- Όσο τα υφιστάμενα δίκτυα φυσικού αερίου που περνούν από Λευκορωσία και Ουκρανία δείχνουν επισφαλή και αναξιόπιστα, τόσο αυξάνεται η πίεση να δεχθεί η ΕΕ την «ασφάλεια» που το Κρεμλίνο λέει ότι μπορεί να προσφέρει μέσω του Nord Stream 2.
Το ανωτέρω συμπέρασμα είναι κρίσιμο εάν θέλουμε να εξετάσουμε και το «πότε» και «πως» θα πέσουν οι τιμές του φυσικού αερίου και ρεύματος στην Ευρώπη. Η ΕΕ λανθασμένα προωθεί την ιδέα ότι οι από κοινού παραγγελίες φυσικού αερίου από τα κράτη μέλη μπορούν να δώσουν καλύτερη διαπραγματευτική δύναμη έναντι της Ρωσίας και να οδηγήσουν σε χαμηλότερες τιμές. Εκτός από το ότι ένα τέτοιο σχέδιο έχει σοβαρότατα ρυθμιστικά και τεχνικά προβλήματα, η προσπάθεια στερείται και οποιασδήποτε ουσίας. Είτε με μαζικές ή με επιμέρους παραγγελίες, το Κρεμλίνο γνωρίζει πως όσο η ΕΕ δεν έχει σοβαρές εναλλακτικές επιλογές για την προμήθεια φυσικού αερίου της, τόσο θα είναι έρμαιο των επιλογών της Μόσχας.
Η λύση λοιπόν δεν είναι να πηγαίνουν οι Ευρωπαίοι -και οι Έλληνες- πολιτικοί στη Μόσχα και να -νομίζουν ότι- διαπραγματεύονται με το Κρεμλίνο. Η λύση για την Ευρώπη είναι να ενισχύσει τα εναλλακτικά κανάλια ροής φυσικού αερίου προς την ΕΕ, μια στρατηγική που ενώ ήταν ισχυρή έως το 2019, έμεινε πίσω με την έλευση της νέας Ευρωπαϊκής Επιτροπής και την προσήλωση αποκλειστικά στο Green Deal. H ΕΕ πρέπει να ανακτήσει ισορροπία μεταξύ των πολιτικών απανθρακοποίησης και ενεργειακής ασφάλειας.
Περισσότερο LNG και στιβαρός χειρισμός των σχέσεων με το Κρεμλίνο χωρίς παλινωδίες και κούφιες απειλές, είναι το μόνο ευρωπαϊκό μίγμα που θα δώσει στο Κρεμλίνο το μήνυμα ότι θα κινδυνέψει να χάσει πολύτιμα έσοδα αν συνεχίσει να κλιμακώνει την ένταση, και μόνο μια υποχώρηση του Κρεμλίνου θα δώσει το μήνυμα στις αγορές ότι η κατάσταση αποκλιμακώνεται, οδηγώντας τις τιμές χαμηλότερα.
Αυτά, μέχρι να ξυπνήσουν νωρίτερα οι Αμερικανοί σχιστολιθικοί παραγωγοί, αυξάνοντας δραστικά τα φορτία LNG προς Ευρώπη και ωθώντας τις εξελίξεις στα αυτονόητα…
* Ο Μιχάλης Μαθιουλάκης είναι σύμβουλος ενεργειακής στρατηγικής, Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Greek Energy Forum, και Επιστημονικός Συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ για θέματα του ενεργειακού τομέα.
Δημοσιεύτηκε στο energypress.gr
