Eπίτιμος Δημότης Μαρώνειας Σαπών ο Προκόπης Παυλόπουλος

Επίτιμος Δημότης Μαρωνείας- Σαπών ανακηρύχθηκε σήμερα σε επίσημη τελετή που πραγματοποιήθηκε στο δημοτικό αμφιθέατρο Μαρωνείας ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπιος Παυλόπουλος ενώ του επιδόθηκε το χρυσό κλειδί του Δήμου, ύστερα από  ομόφωνη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου Μαρωνείας – Σαπών.

Στην προσφώνηση του ο Δήμαρχος Μαρωνείας – Σαπών κ. Ντίνος Χαριτόπουλος αναφέρθηκε στην προσωπικότητα, το ήθος, την επιστημονικότητα και την ακαδημαϊκή προσφορά του ανώτατου πολιτειακού άρχοντα της χώρας και τον ευχαρίστησε για το γεγονός ότι είναι αρωγός και συμπαραστάτης στις διεκδικήσεις και τα οράματα του Δήμου Μαρωνείας-Σαπών .

Στην αντιφώνησή του ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας, ανάμεσα στα άλλα ανέφερε και τα εξής :

«Κύριε Δήμαρχε,

Αποτελεί ξεχωριστή τιμή για μένα η αναγόρευσή μου, υπό την ιδιότητά μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας, σ’ Επίτιμο Δημότη Μαρωνείας-Σαπών. Ευρισκόμενος σήμερα κοντά σας, κοντά σε υπερήφανους Ακρίτες της Ελληνικής Θράκης, αισθάνομαι ιδιαίτερη συγκίνηση για την επίσκεψή μου στον Τόπο σας, με την πανάρχαια και ένδοξη Ιστορία. Η ομορφιά του τοπίου είναι επίσης μαγευτική σε αυτό το κομμάτι της Ελλάδας, και τούτο το διαπιστώνει αμέσως ο κάθε επισκέπτης του.

Ι. Επιτρέψατε μου, όμως, να πω, έστω κατ’ ανάγκην συνοπτικά και αποσπασματικά, λίγα λόγια για την Ιστορία αυτής της Γης και των κατοίκων της.

A. Ξεκινώντας από την Μαρώνεια, φέρνω στον νου τους ακόλουθους σταθμούς της διαχρονικής και ένδοξης πορείας της:

1. Η Μαρώνεια την εποχή του Ομήρου ήταν η πατρίδα του Μάρωνα, ιερέα του Απόλλωνα. Υπήρξε η μεγαλύτερη και σπουδαιότερη απ’ όλες τις αρχαίες Ελληνικές αποικίες των παραλίων της Δυτικής Θράκης, με συνεχή ακμή σε όλη τη διάρκεια της Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας.

2. Ο σημερινός οικισμός, που βρίσκεται σε πλαγιά του Ισμάρου, μεταφέρθηκε εκεί τον 17ο αιώνα λόγω των πειρατικών επιδρομών. Ως τότε, η Μαρώνεια ήταν παραθαλάσσια.

3. Η θέση της Βυζαντινής Μαρώνειας βρίσκεται στο λιμάνι του Αγίου Χαραλάμπους, ο οποίος είναι γνωστός και ως Παληόχωρα.

4. Τέλος, κατά την Επανάσταση του 1821, οι Μαρωνίτες συμμετείχαν ενθουσιωδώς στον ξεσηκωμό του Έθνους, με πρωτεργάτες όπως ο Παναγιώτης Μηχανίδης και ο Φιλικός Γεώργιος Γεβίδης, ενώ στις προσωπικότητες που ανέδειξε ο Τόπος σας κυρίαρχη θέση κατέχουν, επίσης, ο Νικήτας Ευγενειανός, Βυζαντινός λόγιος που διετέλεσε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης τον 13ο αιώνα, και ο Μιχαήλ (Θουκυδίδης) Κωνσταντινίδης, που έγινε Αρχιεπίσκοπος Αμερικής.

Β. Όσο για τις Σάπες, οφείλω να υπογραμμίσω τ’ ακόλουθα:

1. Οι Σάπες πήραν, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, το όνομα τους από τους Σαππαίους, το θρακικό φύλο που αναφέρουν στα κείμενά τους ο Ηρόδοτος και ο Παυσανίας.

2. Η περιοχή των Σαπών γνώρισε πολλούς κατακτητές: Ρωμαίους, Οθωμανούς Τούρκους και Βούλγαρους. Επί Τουρκοκρατίας, μάλιστα, ήταν το κεντρικότερο και το εμπορικότερο χωριό της περιοχής. Ονομαζόταν Σιαπτσί (Σαψί) ή Σαπ Χανέ, διότι στην περιφέρεια της κωμόπολης, σε διάφορα σημεία της υπήρχε, κατά παραδοσιακή αφήγηση, μεταλλείο πετρωμάτων, που περιείχε στύψη (Σιάπ, στα τουρκικά). Την στύψη είχαν ανάγκη τα τότε βυρσοδεψεία των Σαπών, αλλά και άλλων περιοχών. (1920-1950). Μετά το 1950 απαγορεύθηκε η χρήση της. Όμως ο Τόπος σας, παρά τις επιμέρους κατακτήσεις, κατόρθωσε, χάρη στην δύναμη της ψυχής των κατοίκων του, να διατηρήσει άσβεστη την Ελληνικότητά του μέσα στους αιώνες, ως την τελική ένταξή στου στον Εθνικό Κορμό.

ΙΙ. Αξίζει, επιπλέον, να κάνω μιαν ιδιαίτερη αναφορά στο αρχαίο θέατρο της Μαρώνειας, που έχει όλα τα χαρακτηριστικά ενός Μνημείου Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ενώ έχει ενταχθεί και στον Πανελλήνιο Σύλλογο «ΔΙΑΖΩΜΑ», το οποίο αποτελεί μια εξαίρετη πρωτοβουλία, ομολογουμένως.

Α. Το θέατρο, το οποίο ήλθε στην επιφάνεια κατά την διάρκεια των συστηματικών ανασκαφών που πραγματοποίησε από το 1981 ως το 1988 στην αρχαία Μαρώνεια ο αρχαιολόγος Ευάγγελος Πεντάζος, βρίσκεται, ως γνωστόν, μέσα στον οχυρωματικό περίβολό της. Η επιλογή της συγκεκριμένης θέσης για την κατασκευή του θεάτρου πιθανότατα να έγινε λόγω της ακουστικής του σημείου, καθώς και της θέας που προσφέρει προς το Θρακικό Πέλαγος. Η οικοδόμησή του γίνεται στην Ελληνιστική περίοδο, παρατηρείται όμως εκτεταμένη χρήση του και στην Ρωμαϊκή περίοδο.

Β. Πιο συγκεκριμένα, το θέατρο γνωρίζει τρεις ιστορικές περιόδους λειτουργίας:

1. Η πρώτη χρονολογείται, όπως ήδη τόνισα, κατά την Ελληνιστική περίοδο (τέλη 4ου αι. π.Χ – αρχές 3ου αι. π.Χ.). Σημαντικό πρόβλημα κατά την μελέτη του αρχαίου θεάτρου υπήρξε η αποκατάσταση της κάτοψης της Ελληνιστικής φάσης, καθώς κατά τους Ρωμαϊκούς χρόνους η ορχήστρα είχε μετατραπεί σε αρένα, με αποτέλεσμα να έχουν γίνει αρκετές μετατροπές στο κατώτερο τμήμα του κοίλου και να είναι δύσκολο ν’ αποκατασταθεί η πρώτη φάση του.

2. Ακολουθεί η Α΄ Ρωμαϊκή περίοδος, οπόταν το αρχαίο θέατρο ανακατασκευάστηκε και στο κοίλο χρησιμοποιήθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση, δηλαδή spolia, τα οποία, όμως, σώζονταν σε καλή ποιότητα. Στον όροφο του προσκηνίου σώζεται και το κατώφλι ενός ανοίγματος προς την ορχήστρα. Κατά την Ρωμαϊκή του μετασκευή σε αρένα αυξήθηκε, πιθανότατα, ο διαθέσιμος χώρος της ορχήστρας για τις ανάγκες της αρένας.

3. Τέλος, κατά την Β΄ Ρωμαϊκή περίοδό του, το θέατρο υπέστη επανειλημμένες μετασκευές και επισκευές για τις ανάγκες των θεαμάτων και των συναθροίσεων των πολιτών. Μια πρόχειρη επισκευή φαίνεται να έγινε στο προστατευτικό θωράκιο, όταν πραγματοποιήθηκε κατάργηση των θυρών που επικοινωνούσαν με το κοίλο. Παράλληλα, η δυτική πάροδος φράχθηκε από αρχιτεκτονικά μέλη, πιθανόν στο δεύτερο μισό ή στα τέλη του 3ου αι. μ.Χ.

Κύριε Δήμαρχε,

Αναχωρώντας από τον Ιστορικό Δήμο Μαρωνείας-Σαπών συγκρατώ, μαζί με τις νοερές αποσκευές μου, τις άριστες εντυπώσεις της λαμπρής φιλοξενίας που μου επιφυλάξατε. Κυρίως δε την πεποίθηση ότι εσείς, οι κάτοικοι αυτού του ιστορικού και όμορφου Τόπου, έχετε βαθιά χαραγμένο στην ψυχή και τον νου σας το αίσθημα της ευθύνης για την πορεία του. Σας προτρέπω να συνεχίσετε να πράττετε όσα πρέπει για εξασφαλιστεί ένα ακόμη καλύτερο μέλλον στις γενιές που έρχονται. Επιθυμώ να γνωρίζετε ότι θα είμαι πάντοτε δίπλα σας, για να σας βοηθήσω όσο και όπου μπορώ σ’ αυτή την προσπάθεια, ακόμη και μετά την επικείμενη ολοκλήρωση της θητείας μου ως Προέδρου της Δημοκρατίας.

Ευχαριστώ, και πάλι, θερμώς για την φιλοξενία σας.»

Συγχρόνως ο ΠτΔ αφού ξεναγήθηκε στο Αρχαίο Θέατρο Μαρώνειας υπέγραψε πρώτος στο κείμενο των προσωπικοτήτων ”Κύκλος Φίλων Αρχαίου Θεάτρου Μαρώνειας ” με το οποίο εκφράζεται η ανάγκη προστασίας και ανάδειξης του σπουδαίου αυτού μνημείου και το οποίο ύστερα από την εμπνευσμένη προτροπή του ΠτΔ, έχουν ξεκινήσει οι διαδικασίες ένταξης του στον κατάλογο των μνημείων παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco.

O κ. Προκόπιος Παυλόπουλος συμμετείχε το πρωί σε δοξολογία στον Ι.Ν. Αγίου Χαραλάμπους στη Μαρώνεια, προεξάρχοντος του Μητροπολίτη Μαρωνείας και Κομοτηνής κ. Παντελεήμονα, επισκέφθηκε το Αρχοντικό Ταβανιώτη, εγκαινίασε το γραφείο του τοπικού Αστυνόμου Μαρώνειας και παρακάθισε σε επίσημο γεύμα που παρέθεσε προς τιμήν του  ο Δήμαρχος Μαρωνείας – Σαπών κ. Ντίνος Χαριτόπουλος .

Στις εκδηλώσεις παρευρέθησαν η Υπουργός Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη η οποία συνυπέγραψε το κείμενο του ”Κύκλου”  , Βουλευτές, ο Περιφερειάρχης ΑΜΘ κ. Χρήστος Μέτιος, στρατιωτικές,  λιμενικές, αστυνομικές αρχές, εκπρόσωποι τοπικών φορέων και πλήθος πολιτών.