Γιατί έχουμε τόσο μεγάλη και παρατεταμένη ξηρασία;

Της Αλεξάνδρας Γκεμιτζή*

Έχουμε μιλήσει πολύ τα τελευταία χρόνια για το θέμα της ξηρασίας που πλήττει την περιοχή μας, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να γνωρίζουμε τους λόγους που μπορεί να παρατηρείται αυτή η επίμονη και σοβαρή ξηρή περίοδος. Τώρα που πλέον τα αποτελέσματα έχουν αρχίσει να γίνονται ορατά σε όλες και όλους μας, καλό θα ήταν να γνωρίζουμε πώς εξηγείται το συγκεκριμένο φαινόμενο, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, αλλά και τί μας επιφυλάσσει το μέλλον, στο βαθμό βέβαια που μπορούμε να το προβλέψουμε. Στην εργασία που μόλις δημοσιεύτηκε από το Ωκεανογραφικό Κέντρο του Ηνωμένου Βασιλείου (Oltmanns et al., 2024), για τη σύνδεση του καλοκαιρινού καιρού της Ευρώπης με τις διαφοροποιήσεις γλυκού νερού στο Βόρειο Ατλαντικό, αποδεικνύεται η σύνδεση των χειμερινών καιρικών συνθηκών του Β. Ατλαντικού με τα επερχόμενα καλοκαίρια στην Ευρώπη. Συγκεκριμένα επιβεβαιώθηκε ότι η απώλεια των πάγων κυρίως στη Γροιλανδία οδηγεί σε αύξηση ροών γλυκού νερού στον Β. Ατλαντικό. Η ανάλυση δεδομένων απέδειξε ότι η αυξημένη ροή γλυκού νερού στο Β. Ατλαντικό οδηγεί μέσω πολύπλοκων μηχανισμών στη μετατόπιση του Βόρειου Ατλαντικού Ρεύματος βορειότερα, με συνέπεια κατά τα επόμενα καλοκαίρια, οι άνεμοι της κατώτερης τροπόσφαιρας να εκτρέπονται προς τα βόρεια πάνω από τον Βόρειο Ατλαντικό. Αυτή η εκτροπή των ανέμων προς τα βόρεια αποτελεί μέρος μιας μεγάλης κλίμακας ανωμαλίας της κυκλοφορίας της ατμόσφαιρας που επικεντρώνεται σε μια πιο κυκλωνική κυκλοφορία πάνω από την υποπολική περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού και μια πιο αντικυκλωνική κυκλοφορία πάνω από τμήματα της Ευρώπης. Αυτή η ατμοσφαιρική ανωμαλία προκαλεί θερμότερο και ξηρότερο καιρό πάνω από την Ευρώπη. Τί σημαίνει αυτό στην πράξη; Υπάρχουν καλά και άσχημα νέα από τη συγκεκριμένη εργασία:

Τα άσχημα νέα είναι ότι λόγω της αυξημένης ροής μάζας (τήξη πάγων Γροιλανδίας) προς τους ωκεανούς που προβλέπεται για τα επόμενα χρόνια, η ξηρασία αναμένεται να αποτελέσει ένα ιδιαίτερα σοβαρό και επίμονο πρόβλημα ιδιαίτερα για τις Μεσογειακές περιοχές. Σε αυτό πρέπει να δοθεί μεγάλη προσοχή στη χάραξη των πολιτικών που αφορούν στη διαχείριση υδάτινων πόρων αλλά και στο σχεδιασμό των καλλιεργειών.

Τα καλά νέα είναι ότι ενώ μέχρι σήμερα τα τρέχοντα αριθμητικά συστήματα πρόβλεψης καιρού δείχνουν πολύ περιορισμένη έως μηδενική ικανότητα πρόβλεψης για τον ευρωπαϊκό καλοκαιρινό καιρό (Arribas et al., 2011- Dunstone et al., 2018), τώρα πλέον αναδεικνύονται μεγάλες δυνατότητες πρόβλεψης, ως και ένα χρόνο νωρίτερα, των έντονων ξηρών περιόδων της Ευρώπης, ανάλογα με το μέγεθος και τη διάρκεια των ανωμαλιών γλυκού νερού στο Β. Ατλαντικό. Κάτι τέτοιο θα ήταν χρήσιμο ώστε να υπάρχει έγκαιρος σχεδιασμός μέτρων αντιμετώπισης της ξηρασίας και της λειψυδρίας. Δυστυχώς κάποιος τέτοιος σχεδιασμός δεν φαίνεται να υπάρχει ούτε στην περιοχή μας αλλά ούτε και στη χώρα μας.

Αποδεικνύεται για μια ακόμα φορά ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα επηρεάζει το κλίμα σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ μια αλλαγή που συμβαίνει αρκετά μακριά μας μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητά μας σε σημαντικό και συχνά καθοριστικό βαθμό.

Για όσους επιθυμούν να εμβαθύνουν στα ευρήματα της εργασίας μπορούν να τη βρουν εδώ:

https://doi.org/10.5194/wcd-5-109-2024

Oltmanns, M., Holliday, N. P., Screen, J., Moat, B. I., Josey, S. A., Evans, D. G., & Bacon, S. (2024). European summer weather linked to North Atlantic freshwater anomalies in preceding years. Weather and Climate Dynamics, 5(1), 109–132. https://doi.org/10.5194/wcd-5-109-2024

Στο παρακάτω σχήμα μπορείτε να δείτε την πορεία των υδάτινων αποθεμάτων της περιοχής της ΑΜΘ, όπου όπως παρατηρούμε η αρνητική και ιδιαίτερα ανησυχητική πορεία συνεχίζεται.

*Η Αλεξάνδρα Γκεμιτζή είναι Καθηγήτρια στο Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του
Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης με ειδικότητα “ Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών και Εργαλεία Μοντελοποίησης στην Περιβαλλοντική Μηχανική”.

Το κείμενο δημοσιεύτηκε την 18 7 2024 στη σελίδα Καιρικά Νέα Θράκης